Samsun Büyükşehir Belediyesi Tarafından gündeme getirilen, Kurupelit Yat Limanına için planlanan yeni çalışmalara dair Mimarlar Odası Samsun Şubesi ÇED Komisyonu konuyu ele almış, bilimsel ve teknik veriler altında şehircilik ve planlama ilkeleri doğrultusunda değerlendirmede bulunmuştur.Yapılan değerlendirmeyi basınımızın ve kamuoyunun dikkatine sunarız.
Samsun Büyükşehir Belediye Başkanlığınca 5 yıl önce yapılan Yat Limanının içi kısa zamanda dolarak büyük oranda işlemez hale gelmiştir. Bu gün söz konusu limanı kullanılabilir hale getirmek amacı ile Etüt- Proje hazırlanması için ihale yapılması öngörülmüştür.
Buna yönelik olarak, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Samsun IX. Bölge Müdürlüğü; “Samsun Kurupelit Yat Limanı Etüt- Proje İşleri” yaptırılması için bir Özel Teknik Şartname hazırlamıştır.
Kurupelit Yat Limanı Samsun Büyükşehir Belediye Başkanlığınca 2011-2015 yılları arasında yapılmış olup, Yapım İşi Samsun Büyükşehir Belediyesi Fen İş Daire Başkanlığınca gerçekleştirilmiştir.
Yat Limanının 5 yıl sürede dolarak büyük oranda kullanılamaz hale geldiği dikkate alındığında, yer seçimi ve Proje aşamasında gerekli ve yeterli araştırma yapılmadığı, uzman mühendislik hizmetleri alınmadığı anlaşılmaktadır.
Marina alanının 5 yıl gibi kısa sürede kullanılamaz hale gelmesi, içine dere akan bir yerin liman sahası olarak seçilmesi burada sergilenen anlayışın göstergesi olmuştur.
Söz Konusu Kurupelit Yat Limanı 1/1000 ölçekli İmar Planında Marina, Samsun Bütünleşik Kıyı Alanları Yönetimi ve Planlama projesi 1/50 000 ölçekli Mekansal Strateji Planında Mendirek olarak gösterilmiştir.
Şehrimizin sahillerinde batıdan doğuya doğru kum hareketi olması sebebi ile, denizde bu hareketi önleyici bir yapı yapıldığında yapının batı tarafında kum dolgu alanı oluşmakta, doğu tarafında ise deniz tahribatı meydana gelmektedir. Bu durum Yakakent Balıkçı Barınağında, Dereköy Balıkçı Barınağında ve en son Tersane alanı olarak ayrılan Alan için yapılan Tersane Limanında çok acı bir şekilde yaşanmıştır. Dereköy Balıkçı Barınağının yapımından sonra Dereköy, Erenköy, Taflan, Çatalçam’ kıyılarında deniz tahribatı oluşmuş, tahribat halen devam ederek Altınkum’a doğru ilerlemektedir. Şu ana kadar yaklaşık 10 km lik sahil şeridinde kumsal yok olmuş, tahribatı önlemek üzere deniz içine yapılan taş tahkimatlar nedeniyle doğal yapı tamamen bozulmuştur.
Kurupelit Yat Limanı önünde ilave bir tesis yapılması durumunda, Dereköy Balıkçı barınağında olduğu gibi barınağın doğusunda deniz tahribatı başlayacak, kurupelit ve doğusunda Atakum bölgesinde kumsallar yok olacak, doğal yapı bozulacak, Şehir için önemli bir rekreasyon ve düzenleme alanı olan atakum sahil şeridi kaybedilmiş olacaktır.
Yeni tarif edilen süreç de, Liman içine akan derenin Liman dışına akışının sağlanması, Limanın bir bölümünün veya tamamının doldurulması, yine, dolgu alanında Yat Limanı kullanımı için gerekli olan hizmet alanları elde edilmesi öngörülmektedir.
Ancak bu durum bütün Yat Limalarında olduğu gibi, yat limanı ve hizmet sahasının yer aldığı bölümlerin halkın kullanımına kapatılmasını gündeme getirecektir. Böylece bölgede yer alan yapılar ve tesisler sahilden denizden uzaklaşmış ve koparılmış, halkın sahili kullanımı engellenmiş olacaktır.
Samsun’da geçmiş yıllarda şehrin önüne Liman Yapılarak şehir denizden koparılmış, sonraki dönemlerde Doğu ve Batı dolgu sahaları yapılarak İlkadım İlçesi tamamen denizden uzaklaştırılmıştır. Geçmişte denize yapılan dolgularla İlkadım İlçesinde şehir denizden koparıldığı için kentliyi denizle buluşturmak, kente kıyı kenti kimliğini yaşatmak maksadıyla, Atakum sahillerini planlamak ve halkın kullanımına sunmak daha önemli bir hale gelmiştir. Yapılması düşünülen Kurupelit yat limanı ile Samsunun Atakum sahilinde oluşacak tahribat ve dolgularla kıyıların kaybedilmesi gündeme gelecektir.
Yat limanına Samsun’un ihtiyacı olup olmadığı konusunda bir çalışma yapılmış mıdır? Bilinmemekle birlikte, böylesi bir yatırımın cazip ve uygun olabileceği düşünülebilir.
Ancak, Samsun kenti bir kıyı kenti olup, yapılacak yat Limanının hiçbir şekilde şehrin kıyılarının doğal yapısına zarar vermemesi ana ilke olmalıdır. Yat limanı mutlaka yapılacaksa yeri etüd edilmeli, sahilin doğal yapısını bozmayacak kentlilerin ve kente gelen misafirlerin sahili kullanımını engellemeyecek uygun coğrafi konumda planlanmalı ve ya mevcut barınakların yat limanı için uygun hale getirilmesi etüt edilmelidir.
Bu bağlamda,
Kurupelit Yat Limanının yeri yanlış seçilmekle beraber, liman alanı, gerekli etütler yapılmaksızın, teknik bilgi ve altyapıdan yoksun inşa edilmesi neticesinde 5 yıl gibi kısa sürede dolmuş büyük oranda kullanılamaz hale gelmiştir.
Yapılacak bilimsel ve teknik araştırmalar neticesinde Yat limanının mevcut hali ile ıslah edilmesi mümkün değilse,
· Kesinlikle doldurulmamalı, yöre sakinlerinin ve işletmelerin ve de konutların sahilden uzaklaştırılmasına izin verilmemelidir.
· Yeni bir yat Limanı için, şehrin kıyılarının doğal yapısına zarar vermeyecek uygun bir yer seçilmeli, uzman mühendislerce hazırlanacak projelere göre inşa edilmelidir.
Kamuoyuna saygı ile duyurulur.
Burak ŞENER
TMMOB Mimarlar Odası Samsun Şube Başkanı
